การพัฒนาการคิดสร้างสรรค์เชิงบวก

การพัฒนาการคิดสร้างสรรค์เชิงบวก

รศ.ดร. ประพันธ์ศิริ สุเสารัจ  คณะศึกษาศาสตร์ มศว.

ท่านเกริ่นว่า สวัสดีผู้ร่วมอุดมการณ์ แม้ว่าจะอยู่คนละองค์กรหน่วยงาน แต่ก็ทำงานด้านการศึกษาเหมือนกัน และขอแสดงความยินดีกับผุ้เข้ารับการพัฒนาทุกท่านที่จะได้ร่วมฝ่าฟันอุปสรรคสร้างสรรค์ชาติโดยใช้การศึกษาเป็นเครื่องมือ ซึ่งครูเป็นหัวใจทำคัญที่เราจะต้องพัฒนา

ความคิดสร้างสรรค์ Creative Thinking

คือสิ่งที่เราจะสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ ที่ไม่เหมือนเดิม
ความสามารถรวบรวมความรู้ความคิดเดิมแล้วสร้างเป็นความรู้ความคิดของตนเอง สามารถคิดนอกกรอบได้ มีผลงานการคิดสร้างสรรค์ มีลักษณะ คิดดี คิดบวก มีประโยชน์ สามารถใช้แก้ปัญหาได้ มิใช่ทำลายล้าง (ทุกวิกฤติมีโอกาส ทุกปัญหามีทางออก) แปลก ใหม่ เป็นต้นแบบ แหวกวงล้อม

1. คิดเร็ว คิดคล่อง (ได้จำนวนความคิดมากในเวลาน้อย) เช่น คำไทยที่ขึ้นต้นด้วยคำว่าแม่ หากให้คะแนนจะให้ตามจำนวนความคิด (ผู้เขียนคิดได้ 15 คำ)
2. คิดริเริ่ม หรือนอกกรอบ (คิดไม่เหมือนชาวบ้านคิด) คิดคำว่าแม่ที่คนอื่นคิดไม่เหมือนแน่นอน... "แม่นี้มีบุญคุณอันใหญ่หลวง" "แม่2019"
3. คิดยืดหยุ่น (ทุกอย่างต้องเปลี่ยนแปลงได้โดยไม่เสียหลักการ) สามารถเปลี่ยนวิธีการได้หลายวิธี ทำได้หลายแบบ ดูที่วัตถุประสงค์แก่น วิธีการยืนหยุ่นได้

ความคิดสร้างสรรค์สามารถพัฒนาได้

เกิดขึ้นได้จาก 3 องค์ประกอบ

1. ความรู้ เทคนิค กระบวนการ และความฉลาดความเชี่ยวชาญ (Expertise)
2. ทักษะในการคิดอย่างสร้างสรรค์ (Creative-thinking skill) เป็นความสามารถในการแสวงหาวิธีแก้ปัญหา
3. แรงจูงใจ (Motivation) มีจินตนาการ มีความมุ่งมุ่นในการทำงานให้บรรลุเป้าหมาย ที่กำหนดไว้แม้จะมีอุปสรรค์

โลกยุคใหม่ ผู้บริหารยุคใหม่ Change : ผู้นำการเปลี่ยนแปลง

รู้เท่าทันโลกที่เปลี่ยนไป

• โลกเปลี่ยนไปแบบสิ้นซาก (disruption)
• สภาพสังคมเศรษฐกิจรูปแบบใหม่ ประชากร
• การค้าใหม่ เทคโนโลยียุคใหม่ โลกแคบลง

โลกที่เปลี่ยนแปลง

โรงงานผลิตยางรถยนต์ที่ใช้เครื่องจักร 100%

ยุคดิจิทัล (Digital Age)

• ยุคที่โลกเปลี่ยนไป การใช้ชีวิตของคนเปลี่ยนไป
• ยุคข้อมูลข่าวสาร ค้นหาความรู้ได้สะดวกมาขึ้น
• ยุคที่อุปกรณ์ ดิจิตอล เข้าถึงง่าย ราคาถูก หลายหลายมาก สมาร์ทโฟนเป็นปัจจัยที่ 5
• โลกของคนรุ่นใหม่
• โลกแห่งการเรียนรู้ โลกแห่งการเสียคน คนโง่จะตกเป็นเหยื่อ
• สังคมเมืองขยายตัว
• ผู้หญิงมีบทบาทมากขึ้น

หุ่่นยนต์แย่งงาน

ธรรมชาติคนวัยทำงาน

• คนจะมีความสนใจและจดจ่อไม่นาน สนใจทำงานในสิ่งไดไม่เกิน 8 สัปดาห์
• 80% ต้องการทำงานที่ไหนก็ได้ ไม่จำเป็นต้องเป็นที่ทำงาน 80%
• ที่ทำงานไม่น่าภูมิใจ 44%
• เทคโนโลยีมีความจำเป้นในการทำงาน 82%
• ลาออกจากงานเพราะเทคโนโลยีต่ำ

วิทยากรเน้นมากในเรื่องการให้ความสำคัญกับคนทำงานทุกระดับ ให้ทุกคนรู้สึกมีคุณค่าในตัวเอง มีความภูมิใจในการทำงาน หมั่นสอบถามสารทุกข์สุขดิบ

ผู้บริหารที่คนรุ่นใหม่อยากทำงานด้วย

• Dream Team ทำงานเป็นทีม
• เปิดโลกทัศน์ใหม่ เปลี่ยนแปลงโลกทัศน์ รู้เท่ากันโลก เท่าทันสังคม
• ค้นคว้า ใช้เครื่องมือเทคโนโลยียุคใหม่ในการเข้าถึงข้อมูลความรู้ มิใช่การจดจำ
• ผู้ให้โอกาส ผู้อยู่เบื้องหลัง ผู้ผลักดันและสร้างแรงบันดาลใจ
• ผู้สร้างความผู้พัน การยอมรับ เข้าใจ ใช้อารมณ์ความรู้สึกมากขึ้น
• หาคู่ร่วมมือ

7 กลยุทธ์สู่การเปลี่ยนแปลง

1. เริ่มทำทันที
2. หาทีมงาน เริ่มทำสิ่งใหม่ ๆ
3. หาจุดแข็ง กำจัดจุดอ่อน
4. ประกาศให้โลกรู้
5. ทำงานอย่างแข็งขัน
6. ฉลองความสำเร็จตลอดเวลา
7. อย่าเเลิกล้ม สร้างสานใหม่ต่อไป

ความพยายามเปลี่ยนแปลงล้มเหลว

1. ติดกับความสำเร็จในปัจจุบัน
2. ขาดทีมงานที่มีประสิทธิภาพ (จะได้ใจลูกน้องก็ต่อเมื่อใจกว้าง รับฟัง)
3. ไม่มีแรงจูงใจ
4. ไม่สามารถสื่อสารได้
5. ยังปล่อยให้มีอุปสรรคมาขัดขวาง
6. รอชัยชนะ
7. ผ่อนแรง ปล่อยเกียร์ว่าง
8. ปล่อยให้วัฒนธรรมเดิมเข้ามามีอิทธิพล

ฝีกทักษะความคิดสร้างสรรค์

• คิดดีดี คิดทางบวก คิดทางออก
• คิดคล่องแคล่ว  คิดได้รวดเร็วในเวลาจำกัด
• คิดยืดหยุ่น (คิดหลากหลาย)
• คิดริเริ่ม (คิดนอกกรอบ) คิดแปลกใหม่
• คิดละเอียดลออ มองเห็นในสิ่งที่คนอื่นมองไม่เห็น

กับดักความคิดสร้างสรรค์

1. ใจแคบ มีอคติ คิดแบบเดิม ๆ
2. มองโลกในแง่ร้าย (ให้โอกาสเด็กใหม่ได้มีทำงาน เรียนรู้) มองอะไรก็เป็นไปไม่ได้ไปหมด
3. ตกหลุมพลางของเวลา อ้างว่าไม่มีเวลา หรือทำผลงานเชิงสร้างสรรค์ รอเวลา
4. อ้างสิ่งแวดล้อมไม่เอื้อ อ้างว่าคิดไม่ได้ หมดอารมณ์
5. กลัว ไม่กล้าเสี่ยง ส่วนใหญ่ติดกรอบนี้เพราะกลัวผิดพลาด กลับถูกหัวเราะเยาะ กลัวเสียหน้า กลัวขาดทุน กลัวถูกตำหนิ
6. กลัวขาดทุน กลัวงบบานปลาย
7. หลงความสมบูรณ์แบบ (ทำได้ไม่ดีจะไม่ทำ)
8. ไม่ชอบการเปลี่ยนแปลง นิ่งเสียตำลึงทอง (ของเดิมก็ดีอยู่แล้ว)
9. ฉันไม่ถนัดและไม่ใช่นักคิดสร้างสรรค์ ไม่กล้าทำต่างไปจากเดิม คิดไปเอง
10. ความถูกต้องมีหนึ่งเดียว 
11. ขี้เกียจ เฉื่อยชา อืดอาด เชื้องช้า หยุดนิ่ง

เสริมจุดแข็ง 10 ยุทธวิธีพัฒนาความคิดสร้างสรรค์

1. ฝึกคิดบวก (Positive Thinking) ทำได้ เป็นไปได้ คิดเป็นประโยชน์ คิดมุ่งความสำเร็จ ไม่ย่อท้อ ไม่กลัวล้มเหลว เชื่อมั่นว่าจะประสบความสำเร็จ (มองแต่ดี มีคุณจริง)
2. ฝึกใจให้กว้าง ฝึกมองต่างมุม ยอมรับว่าตนเองมีอคติ ลองคิดแบบต่างมุม Transform interview ฝึกมองต่างมุม
3. คิดตลอดเวลา จุดฉนวนความคิดเสมอ

ทฤษฏีการคิดบนพื้นฐานของหมวก 6ใบ

เทคนิค SCAMPER (Alex Osborn)

คิดดัดแปลง (Elaboration)

• Substitute จะเอาอะไรมาแทนสิ่งนี้ได้บ้าง (เวลา วัสดุ วิธีการ)
• Combine นำมารวมกันหรือผสมกันได้ไหม (รวมกับสิ่งอื่น รวมความคิด)
• Adapt นำมาดัดแปลงปรับปรุงให้ดีขึ้นได้ไหม
• Modify เปลี่ยนแปลงได้ไหม (ย่อ ขยาย ลด เพิ่ม)
• Put to other use นำมาใช้ประโยชน์อย่างอื่นได้ไหม
• Eliminate จะตัดออกบางส่วนหรือทั้งหมดไปเลยจะได้ไหม
• Rearrange จัดการใหม่ จัดระบบใหม่ ได้ไหม
• Reverse สามารถนำมาใช้แบบตรงข้ามกับแบบเดิมได้ไหม

//ผู้เขียนบันทึกบล็อกนี้ระหว่างเรียน เพื่อประโยชน์ทางการศึกษา ผิดพลาดประการใด หรือบางเนื้อหาบางส่วนไปพาดพิงใคร ต้องขออภัยด้วยนะคะ (น้อมรับทุกความคิดเห็นค่ะ) 🙏🙏